Κείμενο: Νίκος Μέντζας
Στις αρχές του Δεκεμβρίου του 1803, μετά από πολύχρονο αγώνα εναντίον του Αλή Πασά, οι Σουλιώτες συνθηκολογούν και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους. Μερικές μέρες μετά, ο πασάς των Ιωαννίνων, αθετώντας τους όρους της συνθήκης, δίνει διαταγή σε τμήμα του στρατού του - περίπου τρεις χιλιάδες - να κυνηγήσει τους εκπατρισμένους. Στις 15 του μήνα, ένα τμήμα Σουλιωτών υπό τους Κουτσονίκα και Κίτσο Μπότσαρη, κυνηγημένοι από τα πολυάριθμα στρατεύματα του Αλή Πασά με αρχηγούς τους Μπεκήρ Τζογαδόρο και Μέτσο Μπόνο, καταφεύγει στην κορυφή του όρους Ζάλογγο, όπου βρισκόταν η μονή των Ταξιαρχών. Μετά από τρεις μέρες και μια άνιση μάχη, οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την μονή και προβαίνουν σε σφαγές και αιχμαλωσίες. Οι γυναίκες, που είχαν διαφύγει κοντά σε φαράγγι, προκειμένου να αποφύγουν την αιχμαλωσία, τους βιασμούς και τους εξευτελισμούς, αποφασίζουν, αφού ρίξουν τα παιδιά στο κενό, να πέσουν και οι ίδιες. Οι σχετικές αναφορές, από Έλληνες και ξένους περιηγητές της εποχής, διαφέρουν στον αριθμό των θυμάτων, που υπολογίζονται στις 22 με 60 γυναίκες, χωρίς να γίνεται αναφορά στον αριθμό των βρεφών. Σε μερικές αναφορές γίνεται λόγος και για ένα μικρό αριθμό ανδρών. Παρόμοια περιστατικά σημειώθηκαν και σε άλλες περιόδους και περιοχές κατά την διάρκεια της αντίστασης στον οθωμανικό ζυγό.
Ανάμεσα στους πρώτους που συνέταξαν αναφορά συμπεριλαμβάνοντας το γεγονός, ήταν ο στρατιωτικός και αντιπρόσωπος της Αγγλίας στην αυλή του Αλή πασά, William Leake. Μεταξύ άλλων, ο Leake, δηλώνοντας αρχαιολόγος, ήταν ένας από εκείνους που συμμετείχαν στην μεταφορά των γλυπτών του Παρθενώνα από τον Thomas Bruce κόμη του Έλγιν, στην Αγγλία, αλλά και πολλών άλλων αρχαίων ελληνικών αντικειμένων που σήμερα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και στο Cambridge. O Leake προσέφερε τις υπηρεσίες του στην Οθωμανική αυτοκρατορία και γι' αυτές ανταμείφθηκε με ένα ετήσιο επίδομα εξακοσίων λιρών. Στο έργο του “Περιήγηση στη Β. Ελλάδα”, που βασίζεται σε συρραφή παλιότερων αναφορών του, αφηγείται:
"Περίπου 100 οικογένειες είχαν αποτραβηχτεί στο μέρος αυτό από το Σούλι και την Κιάφα, με συνθήκες και ζούσαν στο λόφο ανενόχλητες ώσπου έπεσε το Κούγκι. Τότε επειδή τάχα η περιοχή αυτή ήταν περισσότερη οχυρή ξαφνικά τους επιτέθηκαν με διαταγή του Βεζίρη. Όταν η κατάσταση έγινε απελπιστική ο Κίτσος Μπότσαρης και ένα τμήμα του διέφυγαν. Από τους υπολοίπους, 150 σκλαβώθηκαν και 25 κεφάλια στάλθηκαν στον Αλβανό Μπουλούκμπαση στην Καμαρίνα που διεύθυνε τις επιχειρήσεις, 6 άνδρες και 22 γυναίκες ρίχτηκαν από τα βράχια από το ψηλότερο σημείο του γκρεμνού, προτιμώντας έτσι παρά να πέσουν ζωντανοί στα χέρια των εχθρών τους. Πολλές γυναίκες που είχαν παιδιά, τις είδαν να τα ρίχνουν με δύναμη προτού εκείνες κάνουν το μοιραίο πήδημα."
Ο φιλικός, λόγιος, αγωνιστής και συνεργάτης του Ρήγα Βελεστινλή, Χριστόφορος Περραιβός, στο έργο του “Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας” αναφέρεται στο συγκεκριμένο γεγονός:
"Αι γυναίκες βλέπουσαι ταύτην την κτηνώδη περίστασιν εσυνάχθησαν έως εξήκοντα επάνω εις έναν πετρώδη κρημνόν. Εκεί εσυμβουλεύθησαν και απεφάσισαν ότι καλύτερα να ριφθούν κάτω από τον κρημνόν διά να αποθάνουν, πάρεξ να παραδοθούν διά σκλάβες εις χείρας των Τούρκων. Όθεν αρπάξασαι με τας ιδίας των χείρας τα άκακα και τρυφερά βρέφη, τα έρριπτον κάτω εις τον κρημνόν."
Ο Σπυρίδων Αραβαντινός, νομικός και πολιτικός του 19ου αιώνα, στο έργο του “Ιστορία του Αλή Πασά”, αναφέρει:
"Την πρωίαν της 16ης Δεκεμβρίου εφάνη πολυάριθμον σώμα Αλβανών υπό τον Μπεκήρ Τζογαδώρον επερχόμενον. Οι Σουλιώται κατώρθωσαν να αποκρούσωσι τας εφόδους του εχθρού την 16ην και 17ην Δεκεμβρίου. Τη επιούση ο μεν Κουτσονίκας και οι περί αυτόν παρεδόθησαν εις τον Μπεκήρ, εκ δε των λοιπών 56 γυναίκες και 13 άνδρες κατέφυγον εις τον παρακείμενον και συνδεόμενον τη μονή απότομον και κρημνώδη βράχον, πάντες δε οι άλλοι οπλίται ξιφήρεις υπό τον Κίτσον Μπότσαρην διέσχισαν περί λύχνους αφάς τας τάξεις των πολιορκητών και διεσώθησαν εξ αυτών εκατόν τεσσαράκοντα επτά, αι δε επί του βράχου καταφυγούσαι εν χορώ έπεσαν η μία μετά την άλλην εις το χαίνον υπό τους πόδας αυτών βάραθρον, αφ’ ου κατεκρήμνισαν πρώτον εν αυτώ τα ίδια τέκνα, όσα έφερον εις τας αγκάλας."
Ο ιστοριοδίφης Περικλής Ζερλέντης σημειώνει πως “έρριψαν πρώτον τα τέκνα αυτών κατά του φρικώδους βαράθρου, είτα δε διά της σπάθης μαχόμενοι, άνδρες και γυναίκες, έρριψαν εαυτούς και ούτοι επί των ασπαιρόντων πτωμάτων των φιλτάτων αυτών”.
Τρεις μέρες πριν (13 Δεκεμβρίου), στο Κούγκι, ο καλόγερος Σαμουήλ βάζει φωτιά και ανατινάζει την πυριτιδαποθήκη που βρισκόταν στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής. Με την ομαδική αυτοθυσία του ιδίου και πέντε ακόμα τραυματισμένων Σουλιωτών, παίρνει μαζί του και ομάδα ανδρών του Αλή Πασά. Ο Παπαρηγόπουλος, αναφερόμενος στην παράδοση, σημειώνει:
"Ο Αλής εκύρωσε τας συνθήκας ταύτας και τη 12η Δεκεμβρίου 1803 εγκατέλειπον οι Σουλιώται την πατρίδα αυτών, διαιρεθέντες εις τρία σώματα. Εμειναν δε εις αγίαν Παρασκευήν ο μοναχός Σαμουήλ και πέντε έτεροι άνδρες ίνα παραδώσωσι τον χώρον και λάβωσι κατά τα συμφωνηθέντα το αντίτιμον των εν αυτώ σωζόμενων έτι πολεμοφοδίων. Αλλ ότε προσήλθον δύο Τούρκοι και εις γραμματεύς του Αλή ίνα εκτελέσωσι τους όρους τούτους, ο γραμματεύς του Αλή, αφού επλήρωσε τα χρήματα, είπε σαφώς εις τον Σαμουήλ ότι θέλει υποστή δεινήν τιμωρίαν, αφού έσχε την αφροσύνην να παραδοθή εις χείρας του βεζύρη. Ο δε "καμμίαν", απήντησεν αμέσως, "δεν δύναται να μ’ επιβάλη τιμωρίαν", και κενώσας το όπλον του επί της πυριτοθήκης έθαψεν υπό τα ερείπια του τελευταίου εκείνου προμαχώνος εαυτόν τε και τους συναγωνιστάς και τους Τούρκους. Ουδ ελαττώνει την αξίαν της θυσίας ταύτης το γεγονός ότι ο Αλής έλαβεν αυτήν ως πρόφασιν ίνα θεωρήση ακύρους τας προς τους Σουλιώτας γενομένας συνθήκας."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου